تبدیل شدن سیلیس به سنگ معدن در دوره مزوزوئیک :
ذخایر سیلیس در سنگ های مزوزوئیک به ۵ گروه بر اساس نحوه تشکیلشان تقسیم میشوند که دو گروه مهم آن ها عبارتند از :
الف ) ذخایر سیلیس آذرین – دگردیس : ذخایر سیلیس از این نوع بیشتر در ناحیه سیرجان-سنندج یافت میشوند. ذخایر سیلیس در کانی های موجود در همدان هم از همین نوع میباشند. از آنجایی که ذخایر سیلیس در این نواحی گاهی آذرین و گاهی دگردیس هستند به آن ها آذرین – دگردیس گفته میشود. بیشتر این ذخایر در شمال سیرجان-سنندج قرار دارند. دگردیسی باعث ایجاد چندین رگه و ذرات عدسی مانند از کوارتز خالص در داخل شیست ها و سنگ های گنایس میشود که بیشتر در شمال غربی سیرجان-سنندج شامل گلپایگان، درود و همدان یافت میشوند. ذخایر سیلیس در این نواحی به مقدار زیاد نیستند ولی از کیفیت بالایی برخوردار هستند.
موارد زیر در شکل گیری این رسوبات مؤثر میباشند :
۱٫ تعداد کمی از این رسوبات به طور مستقیم همراه با فعالیت فعالیت های ماگمایی هستند که همراه با فاز پگماتیتی میباشند.
۲٫ تعداد زیادی از این ذخایر با سنگ های دگردیس همزاد هستند و سنگ های میزبان آن ها شیست های دگردیس میباشند.
منشأ ذخایر سیلیس در شیست ها و سنگ های دگردیس میتوانند موارد زیر باشند :
• ذخایر سیلیس نتیجه نهایی ورود سیلیس آزاد شده از سنگ های اسیدی ماگمایی (مانند گرانیت الوند) و قرار گرفتن آن ها در سنگ های اطرافشان میباشد. چنین پدیده ای برای تمام ذخایر سیلیس اتفاق نمی افتد زیرا بسیاری از این ذخایر در بخش شرقی همدان (ملایر) کوارتزیت هستند که قدمت بیشتری نسبت به سنگ های آذرین دارند(سنگ های شیست در اطراف کوارتزیت ها متعلق به دوره ژوراسیک میباشند در حالی که سنگ های اسیدی الوند مربوط به دوره کرتاسه هستند).
• رسوبات سیلیس با شیست ها همزاد بوده و با آن ها دگردیسی کرده و تبدیل به کوارتزیت میشوند. رفتار متفاوت آن ها در مقایسه با سنگ های میزبان به دلیل عکس العمل متفاوت آن ها به چین خوردگی در زمان دگردیسی میباشد که موجب شکل عدسی مانند آن ها میشود.
• ذرات عدسی مانند، رگه ها و لایه های نازک سیلیس همزمان با دگردیسی تشکیل میشوند که در طول افزایش فشار و دما در سنگ های رسوبی، سیلیس که به صورت محلول میباشد بین لایه های سنگ حرکت میکند. همچنان که pH در محیط نامتعادل میشود، سیلیس محلول شروع میکند به رسوب کردن و غیر محلول شدن و در نهایت تبدیل میشود به رسوبات سیلیس که ما امروز میبنیم.
ب) ذخایر رسوبی سیلیس : ذخایر رسوبی سیلیس در ایرن مربوط به دوره مزوزوئیک میباشند و هیچ کدام از آن ها برای صنعت شیشه سازی مناسب نیستند در حالی که در صنایع دیگر مانند ریخته گری و سیمان قابل استفاده میباشند.
الف ) ذخایر سیلیس آذرین – دگردیس : ذخایر سیلیس از این نوع بیشتر در ناحیه سیرجان-سنندج یافت میشوند. ذخایر سیلیس در کانی های موجود در همدان هم از همین نوع میباشند. از آنجایی که ذخایر سیلیس در این نواحی گاهی آذرین و گاهی دگردیس هستند به آن ها آذرین – دگردیس گفته میشود. بیشتر این ذخایر در شمال سیرجان-سنندج قرار دارند. دگردیسی باعث ایجاد چندین رگه و ذرات عدسی مانند از کوارتز خالص در داخل شیست ها و سنگ های گنایس میشود که بیشتر در شمال غربی سیرجان-سنندج شامل گلپایگان، درود و همدان یافت میشوند. ذخایر سیلیس در این نواحی به مقدار زیاد نیستند ولی از کیفیت بالایی برخوردار هستند.
موارد زیر در شکل گیری این رسوبات مؤثر میباشند :
۱٫ تعداد کمی از این رسوبات به طور مستقیم همراه با فعالیت فعالیت های ماگمایی هستند که همراه با فاز پگماتیتی میباشند.
۲٫ تعداد زیادی از این ذخایر با سنگ های دگردیس همزاد هستند و سنگ های میزبان آن ها شیست های دگردیس میباشند.
منشأ ذخایر سیلیس در شیست ها و سنگ های دگردیس میتوانند موارد زیر باشند :
• ذخایر سیلیس نتیجه نهایی ورود سیلیس آزاد شده از سنگ های اسیدی ماگمایی (مانند گرانیت الوند) و قرار گرفتن آن ها در سنگ های اطرافشان میباشد. چنین پدیده ای برای تمام ذخایر سیلیس اتفاق نمی افتد زیرا بسیاری از این ذخایر در بخش شرقی همدان (ملایر) کوارتزیت هستند که قدمت بیشتری نسبت به سنگ های آذرین دارند(سنگ های شیست در اطراف کوارتزیت ها متعلق به دوره ژوراسیک میباشند در حالی که سنگ های اسیدی الوند مربوط به دوره کرتاسه هستند).
• رسوبات سیلیس با شیست ها همزاد بوده و با آن ها دگردیسی کرده و تبدیل به کوارتزیت میشوند. رفتار متفاوت آن ها در مقایسه با سنگ های میزبان به دلیل عکس العمل متفاوت آن ها به چین خوردگی در زمان دگردیسی میباشد که موجب شکل عدسی مانند آن ها میشود.
• ذرات عدسی مانند، رگه ها و لایه های نازک سیلیس همزمان با دگردیسی تشکیل میشوند که در طول افزایش فشار و دما در سنگ های رسوبی، سیلیس که به صورت محلول میباشد بین لایه های سنگ حرکت میکند. همچنان که pH در محیط نامتعادل میشود، سیلیس محلول شروع میکند به رسوب کردن و غیر محلول شدن و در نهایت تبدیل میشود به رسوبات سیلیس که ما امروز میبنیم.
ب) ذخایر رسوبی سیلیس : ذخایر رسوبی سیلیس در ایرن مربوط به دوره مزوزوئیک میباشند و هیچ کدام از آن ها برای صنعت شیشه سازی مناسب نیستند در حالی که در صنایع دیگر مانند ریخته گری و سیمان قابل استفاده میباشند.